poniedziałek, 27 kwietnia 2020

Ćwiczenia logopedyczne utrwalające

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski (cz)
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Piłka skacze. Pies skacze przez obręcz. Dziewczynka rozczesuje czarne warkocze. Do stołu podano pieczeń, a na deser smaczne pączki. Babcia zabrała wnuczka na wycieczkę. Mama Mareczka kupiła...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski (sz)
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
"Zwierzątka idą do szkoły" Rok szkolny już się zaczął. Ze wszystkich stron lasu spieszą do szkoły, pod szumiące kasztany, leśne zwierzątka. Pierwszy maszeruje zajączek Długouszek z młodszym...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [c]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Zając kica po łące. Baca pilnuje owiec. Celina ceruje koc. Ulica pędzi motocykl. Owoce leżą w piwnicy na półce. Pajacyk fika na drabince. Na granicy jest forteca. Cukierki są w celofanowej...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [g]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Ogródek Grześ i Małgosia mają swoje grządki w ogródku koło domu. Ogródek otoczony jest krzakami agrestu. Na grządce Małgosi rosną różnobarwne kwiaty. Są tam goździki, nagietki, pelargonie,...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [k]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Ranek na wiejskim podwórku Z kurnika wyszły na podwórko kury i kaczki. Ciekawie spoglądają w kierunku furtki, w której wkrótce ukaże się Kasia. Kasia codziennie karmi swoje kurki. Daje im...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [r]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Czarna krowa Czarna krowa w kropki bordo Gryzła trawę kręcąc mordą. Kręcąc mordą i rogami Gryzła trawę wraz z jaskrami. Czarna krowo, nie kręć rogiem bo ja pieróg jem z twarogiem. Gdy...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [s]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
W lesie rosną smukłe sosny. Na wiosnę pod lasem rosną sasanki. Sarenka skubie listki. Na polu stoją snopki słomy. Jaskółka karmi swoje pisklęta. Włosy są spięte spinkami. Po stawie pływają...

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [z]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Przygoda Izy Iza to zuch dziewczynka. Wszystko umie sama zrobić. Dziś Iza zamiata zmiotką swój pokój. Najpierw pozbierała zabawki. Później pójdzie na łąkę i nazrywa niezapominajek do wazonu....

Ćwiczenia utrwalające artykulację głoski [ż]
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
Rzeka płynie do morza. Chmurzy się i grzmi. Żaba wpadła w kałużę. Wiatr uderzył w żagle. W spiżarni są jarzyny i orzechy. We wrześniu kwitną wrzosy. Lekarze pełnią dyżury. Wioślarze...

Głoski szumiące (sz, ż, cz, dż).
ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE
"Szpak" Szedł po drodze szpak do szkoły się uczyć, i tak sobie śpiewał: szpu- szpu, szpa- szpa, szpo- szpo, szpe- szpe, szpi- szpi... Taki śmieszny szpak, co uczyć się chciał. "Trzy...

Ćwiczenia logopedyczne- zdania z głoską „sz”

Zdania z głoską „sz”
Zachowana czystość fonetyczna, brak głoski /r/:
  1. Miłosz to mąż Agnieszki
  2. Mateusz trzyma trzy wieszaki.
  3. Krzysztof trzyma w szopie szufelkę i szpadle.
  4. Maluszek szlocha w poduszkę.
  5. W szafie mieszka malutka myszka.
  6. Tadeusz uwielbia pasztet i pasztetową.
  7. W kieszeni trzymam muszelki i kasztany.
  8. Mam kaszel i nie poszłam do szkoły.
  9. Łukasz ma kaszel i nie poszedł do przedszkola.
  10. Mieszko mieszka na poddaszu.
  11. Agnieszka szlocha, bo boli ją szyja.
  12. Janusz szanuje szefa i szefową.
  13. Na krzewie kwitną malutkie kwiatuszki.
  14. Przed południem przyszły maluszki i popatrzyły na teatrzyk.
  15. Muszki i trzmiele wytrzymują na wietrze.
  16. Na koszuli mam wyszyty kwiatuszek.
  17. W szafie panuje miszmasz.
  18. Mój przyszły mąż ma na imię Leszek.
  19. Janusz przypadkiem wszedł w pokrzywy.
  20. Potrzebne mi przedmioty trzymam na wierzchu.
  21. Lekarz przebadał małą Urszulę.
  22. Trzylatek pokrzykuje na innego maluszka.
  23. Jutrzejsza pogoda uprzykrzy nam przelot do Budapesztu.
  24. Przytrzymasz mi koszulę i kapelusz?
  25. Łukasz przegląda szafę w poszukiwaniu szalika.
  26. Agnieszka przewietrzyła przedpokój.
  27. Moje kalosze przemokły.
  28. W szkole mamy przydatne przedmioty.
  29. Poprzekładałam przedmioty w szufladach szafki.
  30. Pod szafą trzymam trzy pluszowe myszki.
  31. Maluszek uwielbia pluszaki.
  32. Tomasz poszedł naprzód.
  33. Maluszki potrzebują wygodnych pieluszek.
  34. Potrzebny mi nóż! Na już!
  35. Janusz podał trzy przykłady przymiotników.
  36. Koszalinianie mieszkają w Koszalinie, a Olsztynianie w Olsztynie.
  37. Maluszek trzyma przytulankę.
  38. Łukasz przytula głowę do poduszki.
Zachowana czystość fonetyczna, obecna głoska /r/:
  1. Szklanki mają uszka i garnuszki też.
  2. Szymon otrzymał 3 grosze reszty.
  3. Idę do szkoły w szarych kaloszach.
  4. Myszka Mariusza szybko porusza uszkami.
  5. Trzymam okruszki dla ptaszków.
  6. W koszyku mam okruszki biszkoptów.
  7. Puszka groszku wylądowała w koszu, bo była przeterminowana.
  8. Ruchy naprzemienne to ruchy wykonywane na przemian.
  9. Janusz przekonuje Łukasza, by szybko maszerował.
  10. Trzy ptaszki patrzą na pokruszone biszkopty.
  11. Adam Małysz pałaszuje przepyszne pierożki.
  12. Tobiasz uprzątnął koszmarny bałagan w szufladach.
  13. Natasza krzywo patrzy na pietruszkę w gulaszu.
  14. Juliusz robi przymiarkę szortów i koszuli.
  15. Mam szare, sznurowane kalosze.
  16. Januszek robi przewroty w przód.
  17. Na najmniejszym paluszku mam szeroki bandaż.
  18. Szymek pokruszył mi biszkopty.
  19. Pieniążki trzymam w przedniej kieszeni szortów.
  20. Jutro przyjdę , przemaluję przedpokój i wywietrzę mieszkanie.
  21. Potrzebuję puszkę pysznego groszku.
  22. Trzy papużki latają przed ratuszem.
  23. Agnieszka od trzech dni przebywa w szpitalu, bo koszmarnie kaszle.
  24. W kufrze trzymam przepiękne kryształy.
  25. Kapelusze, szorty i bambosze przechowujemy w szafie.
  26. Krzysztof przetarł szybę szmatką.
  27. Tata przepytał Szymka z przyrody.
  28. Bartosz wykrzywił blaszkę.
  29. Mama kupiła jabłuszka potrzebne do szarlotki.
  30. Leszek przeszukuje szeroki korytarz.
  31. W koszyku przechowuję jabłuszka i gruszki.
  32. W garnuszku przygotowuję kaszę na gulasz.
  33. Potrzebuję trzy bilety do ratusza.
  34. Mam naszykowane przybory szkolne.
  35. Przedszkolny korytarz przemalowali na szaro.
  36. Mama przypomniała mi o jutrzejszym marszu.
  37. Mateusz przeprasza Agnieszkę, bo przypadkiem krzyknął.

wtorek, 21 kwietnia 2020

Ćwiczenia logopedyczne z głoską SZ

 I. Etap przygotowawczy
Głoska „sz” – podczas prawidłowej wymowy głoski „sz” czubek języka uniesiony jest do góry, do wałka dziąsłowego, zęby są zbliżone – między nimi powstaje wąska szczelina, wargi lekko zaokrąglone, wysunięte do przodu.
Głoska „sz” jest podstawową w szeregu: sz, ż, cz, dż dlatego bardzo ważne jest jej opanowanie.
Ma to bezpośredni wpływ na tempo oraz jakość korekty wymowy pozostałych głosek z tego szeregu.
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy (język, wargi)
  • wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych
  • cmokanie: wargi ściągnięte
  • dmuchanie przez wargi w kształcie dzióbka
  • półuśmiech: odciąganie na przemian kącików warg
  • wysuwanie i chowanie języka
  • przesuwanie języka od kącika do kącika warg
  • wysuwanie języka daleko na brodę i unoszenie języka w kierunku nosa
  • oblizywanie górnej wargi
  • oblizywanie ruchem okrężnym warg posmarowanych miodem lub dżemem
  • zabawa „liczenie ząbków” – unoszenie czubka języka do zębów górnych
  • zabawa „maszerujemy” 1 – 4, dziecko dotyka czubkiem języka najpierw do górnej wargi, potem do prawego kącika ust, do wargi dolnej, do lewego kącika ust
  • dotykanie czubkiem języka do krawędzi zębów górnych, a potem dolnych
  • zabawa „Glonojad” – przyklejanie czubka języka do wałka dziąsłowego
  • przesuwanie języka w głąb jamy ustnej po podniebieniu.
Ćwiczenia słuchu fonetycznego
Ćwiczenia w różnicowaniu głosek opozycyjnych s – sz – zabawa „Gaszenie pożaru”.
Pewnego razu u pana Antoniego wybuchł pożar. Płomienie szybko rozprzestrzeniały się i były bardzo zadowolone z tego, że mogą wyrządzić tyle szkody. Sąsiedzi zauważyli pożar i wezwali straż pożarną. Dzielni strażacy rozwinęli długi wąż i zaczęli polewać płomienie wodą.
Płomienie zaczęły się kurczyć i syczeć – „s, s, s, s, s, s”, a woda szumiała „sz, sz, sz, sz”. Sąsiedzi cieszyli się, gdy woda zalewała ogień i gdy słyszeli szum wody: s, s, s, s sz, sz, s, klaskali z radości, gdy zaś słyszeli syczące płomienie opuszczali ręce.
Podczas zabawy zwracamy się do dziecka z prośbą, by pomogło strażakom przy gaszeniu pożaru. Dzieci za przykładem sąsiadów klaszczą w ręce, gdy słyszą szum wody, a opuszczają je, gdy słyszą syczenie wody.
Pomoce do zabawy: obrazek wozu strażackiego i obrazek z płomieniami i wodą.
II etap: wywołanie i utrwalenie głoski
  • wywołanie głoski „sz”
Nauczyciel, rodzic zaokrągla wargi i wymawia: u, u, u, u, to samo wykonuje dziecko. Przed lustrem dziecko naśladuje szum wody: sz, sz, sz, sz w układzie,jak do „u”, unosząc język do wałka dziąsłowego, uważając, by na lustrze zostało zaparowane kółko.
Wypowiadanie „sz” długiego i „sz” krótkiego.
Kiedy dźwięk realizowany jest prawidłowo, można go ćwiczyć w sylabach: szu, szo, sza, sze, szy, usz, osz, asz, esz, ysz.
Zabawa ślimak – rysujemy muszle ślimaka – poziomą kreską dzielimy na pół.w górną drogę wpisujemy w odstępach głoskę “sz” a w dolnych głoskę “a”
  •  Dziecko wodzi palcem po ślimaku, kiedy palec jest nad kreską dziecko wymawia głoskę „sz”, kiedy znajduje się pod kreską wymawia się „a”. Podczas ćwiczenia dąży się do uzyskania wymowy sylab.
  • Ćwiczenia artykulacyjne wyrazów zawierających głoskę „sz” – nazywanie obrazków.
Nagłos:
SZU – FLA – DA
SZA – CHY
SZA – FA
■    □    □
■    □
■    □
SZA – LIK
SZEL – KI
SZO – PA
■    □
■    □
■    □
SZY – NA
SZKLAN – KA
SZPIL – KI
■    □
■    □
■    □
SZA – BLA
■    □
Śródgłos:
KIE – SZEŃ
WIE – SZAK
U – SZY
□       ■
□       ■
□       ■
KO – SZU – LA
MA – SZY – NA
PO – DU – SZKA
□       ■      □
□       ■      □
□       ■      □
KA – SZTAN
□         ■
Wygłos:
MYSZ
KOSZ
KA – PE – LUSZ
□       □       ■
Pomoce: Ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej (sylaby) wyrazów z głoską „sz”. Wspólnie z dzieckiem podpisujemy obrazki klockami (tyle klocków, ile sylab słyszymy w wyrazie). Innym kolorem klocka zaznaczamy sylabę z głoską „sz”.
  • Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową.
Ćwiczenie to służy różnicowaniu przez dziecko wymowy prawidłowej i zniekształconej.
–      „Wybierz prawidłowo słowo”
(każde słowo mówimy 2 razy, a dziecko zgaduje, które słowo brzmi poprawnie)
np.: szafa – safa
–      „Uderz w bębenek, gdy usłyszysz słowo z głoską „sz”
np.: szafa, sanki, szabla, szuflada, szynka, szalik, szyna, szyszka, szopa, szatnia, szydełko, szachy, szpada.
„s” – sanki, sałata, sukienka, spodnie, ser, samochód, sople, serce, schody, sowa, sarna, samolot.

środa, 15 kwietnia 2020

Zajęcia logopedyczne 4


Ćwiczenia słuchowe


  • Zabawy w wykonywanie poleceń.
  • Rozpoznawanie osób na podstawie barwy ich głosu.
  • Rozpoznawanie różnych instrumentów lub innych dźwięków z życia.
  • Rozpoznawanie struktur rytmicznych i ich odtwarzanie.
  • Wyodrębnianie słów na początku, w środku i na końcu zdania.
  • Tworzenie wyrazów zaczynających się określoną sylabą lub literą.
  • Segregowanie obrazków wg pierwszej głoski.
  • Naśladowanie, powtarzanie tekstu wypowiedzianego przez inną osobę.
  • Powtarzanie coraz większej ilości słów wypowiadanych przez inną osobę. 
  • rozpoznawanie i różnicowanie głosów zwierząt, dźwięków z otoczenia, dźwięków instrumentów (wszelkie gry dźwiękowe)
  • rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wysokich, niskich
  • rozpoznawanie i różnicowanie rytmów
  • odtwarzanie rytmu
  • rozpoznawanie rytmu
  • odgadywanie usłyszanego rytmu
  • analiza wyrazowa zdania
  • dzielenie zdań na wyrazy
  • porównywanie długości zdań
  • analiza i synteza sylabowa wyrazów
  • łączenie wyrazów wypowiadanych sylabami
  • dzielenie wyrazów na sylaby
  • porównywanie długości wyrazów
  • wyszukiwanie obrazków z podaną liczbą sylab
  • kończenie wyrazów odpowiednią sylabą
  • tworzenie ciągów wyrazów np. zaczynających się ostatnią sylabą
  • rozwiazywanie rebusów obrazkowo-sylabowych
  • analiza i synteza głoskowa
  • rozpoznawanie wyrazów z podanych głosek
  • określanie jaka głoska występuje na początku wyrazu (należy zaczynać od samogłosek, które wypowiadamy dłużej)
  • określanie jaka głoska występuje na końcu wyrazu (należy zaczynać od spółgłosek)
  • układanie wyrazów z podanych głosek
  • różnicowanie wyrazów różniących się jedną głoską np. góra – kura
  • zabawy z rymami
  • wyszukiwanie wyrazów rymujących się
  • nauka rymowanek
  • ćwiczenia pamięci słuchowej
  • powtarzanie ciągów słów, cyfr
  • nauka piosenek, wierszyków

wtorek, 7 kwietnia 2020

Zajęcia logopedyczne 3

Ćwiczenia słuchu fonematycznego

 Przykłady zabaw/ćwiczeń:
Pokazujemy dziecku obrazki i do każdego wypowiadamy zdania np:
Obrazek 1 – Ola je zupę.
Obrazek 2 – Kot pije mleko.
Obrazek 3 – Adam lubi rysować.
Za każdym razem mówimy dziecku: to co powiedziałam/łem, to jest zdanie.

2.      Pokazujemy dziecku obrazki, nazywamy przedmioty i zaznaczamy, że to co mówimy to jest słowo,  np.:   
Obrazek 1 – kot
Obrazek 2 – dom
Obrazek 3 – lalka

 3. Powiedz, ile jest wyrazów w zdaniu np.:
Kot pije mleko.
Adam rysuje dom.
Ola ma lalkę.
 Dziecko licząc wyrazy może wysuwać palce (jeden wyraz-jeden palec), rysować kreski (jeden wyraz-jedna kreska), uderzać pałeczką w bębenek (jeden wyraz-jedno uderzenie).

 4. Jakie to słowo? – podajemy wyrazy sylabami, a dziecko wskazuje odpowiedni obrazek i mówi całe słowo. Zaczynamy od krótkich wyrazów i przechodzimy do coraz dłuższych.
 a) wyrazy 2-sylabowe: so-wa, ku-ra, bu-rak, mu-cha,
b) wyrazy 3-sylabowe sa-mo-lot, to-reb-ka, su-kien-ka,
c) wyrazy 4-sylabowe ka-mie-ni-ca, kra-sno-lu-dek, te-le-wi-zor
 5.  Powiedz, ile sylab jest w moim słowie? Wyklaszcz je (mówimy całe słowo, dziecko dzieli je na sylaby i klaszcze).
a) wyrazy 1-sylabowe: nos, kot, lis, dom, syn, rak, ser,
b) wyrazy 2-sylabowe: domek: do-mek, siano: sia-no, woda, kawa,
c) wyrazy 3-sylabowe: buraki, lizaki, kopyta
d) wyrazy 4-sylabowe: telewizor, rękawiczka, magnetofon, kombinezon,

           6. Zabawa w kończenie wyrazów. Dodaj do mojej sylaby swoją, taką, żeby powstał wyraz (dziecko może wybierać z kilku obrazków ten, który rozpoczyna się podaną sylabą) np.:
            ku-ra, ró-ża, bu-ty, wo-rek, ro-gi, ko-sa, la-lka, sza-fa, mo-rze
.
7.      Powiedz, co słyszysz na początku? – mówimy różne słowa, a dziecko rozpoznaje słuchowo, jaka głoska jest na początku wyrazu. Zaczynamy od wyrazów rozpoczynających się samogłoską.
Np.: osa – o, ucho – u, Ala – a, Ewa-e
             Jak dziecko usłyszy samogłoski na początku wyrazu, próbujemy wyrazami rozpoczynającymi się spółgłoską
Np.: sowa – s, farby- f, mama – m, lato – l, rower – r, buty- b,

 8. Podaj wyraz (lub kilka), które zaczynają się głoską np. a, m, k, l,
a – aparat, album, ananas, auto, antena, atlas, Ala
m – most, mama, masło, mina, motyl, mewa
k – koń, kartka, krowa, kamień, kosa ,kulig
l – lizak, lalka, lustro, lina, lody 

9.      Co słyszysz na końcu wyrazu? (najpierw wybieramy wyrazy kończące się samogłoską i nieznacznie ją wydłużamy).
Np.:Osa, noga, pole, krowa, lato, mydło, itp. 

10.  Podaj wyraz (lub kilka) które mają na końcu głoskę np. k, a, s o,
k- rok, czubek, kubek, skok, ssak, mak, rak,
a- mama, tata, rura, sowa, głowa, lampa,
s- pas, las, lis, nos, głos, pies, kaktus,
o- okno, lato, ciasto, pudło, masło, oko, ucho, 
11.  Podaj mi słowo, które ma w środku wyrazu głoskę np. k, a, s, o,
k – pokój, mąka, maki, raki, suknia,
a – palec, wałek, wazon, mak, rak,
s –  osa, miska, kreska, pisak, pasek
o – rok, bok, skok, woda, pole 
12.  Jakie słowo powiedziałam? – mówimy każdą głoskę osobno, zaczynamy od wyrazów prostych, krótkich, jeśli nie sprawiają one dziecku kłopotów, przechodzimy do coraz dłuższych. Np.:
u-l,
o-k-o, k-o-t, A-l-a,
s-o-w-a, k-u-r-a, k-o-z-a,
b-u-r-a-k, l-a-m-p-a,
m-a-z-a-k-i, k-o-r-a-l-e 
13.  Powiedz, jakie słyszysz głoski w tym wyrazie (odwrotnie niż w ćw.12) – mówimy całe słowo, a dziecko rozkłada je na głoski, przy każdej głosce układa na dywanie kartonik (kasztan, patyczek), potem je liczy.
osa – o-s-a – 3 głoski,
dom – d-o-m- 3głoski,
woda – w-o-d-a – 4 głoski,
mama – m-a-m-a – 4głoski, 
14.  Zabawa „łańcuch wyrazowy”. Podaj mi słowo, które zaczyna się na ostatnią głoską mojego słowa.
 np.: mleko – osa – album – most – tata – akwarium – model – lizak

czwartek, 2 kwietnia 2020

Zajęcia logopedyczne 2

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ NARZĄDÓW MOWY

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ NARZĄDÓW MOWY
W procesie prawidłowej wymowy głosek ważną rolę odgrywają sprawne narządy artykulacyjne do których zaliczamy: żuchwę, język, wargi, podniebienie miękkie oraz twarde, zęby i dziąsła.
1. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie warg:
– naśladowanie rybki (usta w tzw. rybi pyszczek)
– cmokanie
– układamy usta w dzióbek, przesuwamy raz w prawo, raz w lewo
– ułożenie ust na zmianę w dzióbek i uśmiech (można mówić u-i-u-i-u-i … )
– wymawianie na zmianę o-e-o-e-o-e
– parskanie
– robienie na zmianę uśmiechniętej i smutnej minki (kąciki ust w górę i w dół)
– przytrzymanie kredki/ołówka pod nosem przy pomocy górnej wargi
– kilkakrotne nadymanie policzków, przy zwartych wargach
– przy zamkniętych szczękach – zwieranie i rozwieranie warg
– przy zamkniętych szczękach – unoszenie na zmianę wargi górnej (tak, by odsłonić górne zęby) i dolnej (by odsłonić zęby dolne)
– przy zamkniętych szczękach – ułożenie warg w kształt samogłoski “u” i powolne ich rozwieranie i zwieranie
– utrzymywanie przy pomocy warg patyczka obciążonego plasteliną
– przy rozwartych szczękach – wciąganie w głąb jamy ustnej warg, tak by całkowicie przysłoniły zęby
– rysowanie kółek wargami wysuniętymi i ułożonymi w dzióbek
2. Ćwiczenia języka
– wysuwanie języka na zewnątrz i cofanie w głąb jamy ustnej; język nie powinien dotykać warg
– wysunięcie języka z jamy ustnej i wykonywanie ruchów wahadłowych od jednego kącika ust do drugiego; język nie powinien dotykać warg, należy także unikać współruchów szczęki dolnej
– język wysunięty z jamy ustnej, na przemian przyjmuje kształt łopaty (szeroki) i grotu (wąski); nie dotyka zębów, ani warg
– zaginanie wysuniętego języka w kształcie łopaty (język szeroki) możliwie najwyżej w kierunku nosa (język przylega do górnej wargi), a następnie ten sam układ na wardze dolnej
– unoszenie wąskiego języka możliwie najwyżej w kierunku nosa
– przy otwartych ustach – chowanie języka pod górną wargę (między wargę, a zęby), a następnie pod dolną (również między wargę, a zęby)
– zaginanie czubka języka do góry i do dołu; język nie dotyka warg
– oblizywanie zewnętrznej powierzchni zębów przy zamkniętych ustach
– oblizywanie wkoło warg (usta szeroko otwarte)
– przy szeroko otwartych ustach – dotykanie na zmianę górnych i dolnych zębów
– przy otwartych ustach – język dotyka na zmianę ostatnich zębów trzonowych górnych i dolnych, po obu stronach szczęki (należy unikać współruchów żuchwy)
– przy otwartych ustach – dotykanie czubkiem języka różnych punktów na podniebieniu (tzw. liczenie gwiazdek na niebie) oraz przesuwanie językiem po podniebieniu w przód i w tył (tzw. malowanie sufitu)
– zwijanie języka w rulonik
– uniesienie boków języka, tak aby ułożył się w kształt łyżeczki
– przy otwartych ustach – oparcie czubka języka o dolne siekacze i unoszenie jego środka (tzw. koci grzbiet)
– kląskanie
– uderzanie czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy przy otwartych ustach
3. Ćwiczenia podniebienia miękkiego
– ziewanie
– przy szeroko otwartej jamie ustnej – wdech tylko przez jamę nosową, wydech przez usta
– wymawianie: uku – ugu – oko – ogo – ukku – uggu – okko – oggo
– udawanie chrapania na wdechu i wydechu
4. Ćwiczenia szczęki dolnej
– powolne opuszczanie i unoszenie żuchwy
– powolne opuszczanie i unoszenie żuchwy przy zamkniętych ustach
– powolne poruszanie żuchwą w przód i w tył oraz na boki przy zamkniętych ustach