Ćwiczenia logopedyczne z głoską SZ

 I. Etap przygotowawczy

Głoska „sz” – podczas prawidłowej wymowy głoski „sz” czubek języka uniesiony jest do góry, do wałka dziąsłowego, zęby są zbliżone – między nimi powstaje wąska szczelina, wargi lekko zaokrąglone, wysunięte do przodu.

Głoska „sz” jest podstawową w szeregu: sz, ż, cz, dż dlatego bardzo ważne jest jej opanowanie.

Ma to bezpośredni wpływ na tempo oraz jakość korekty wymowy pozostałych głosek z tego szeregu.

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy (język, wargi)

• wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych
• cmokanie: wargi ściągnięte
• dmuchanie przez wargi w kształcie dzióbka
• półuśmiech: odciąganie na przemian kącików warg
• wysuwanie i chowanie języka
• przesuwanie języka od kącika do kącika warg
• wysuwanie języka daleko na brodę i unoszenie języka w kierunku nosa
• oblizywanie górnej wargi
• oblizywanie ruchem okrężnym warg posmarowanych miodem lub dżemem
• zabawa „liczenie ząbków” – unoszenie czubka języka do zębów górnych
• zabawa „maszerujemy” 1 – 4, dziecko dotyka czubkiem języka najpierw do górnej wargi, potem do prawego kącika ust, do wargi dolnej, do lewego kącika ust
• dotykanie czubkiem języka do krawędzi zębów górnych, a potem dolnych
• zabawa „Glonojad” – przyklejanie czubka języka do wałka dziąsłowego
• przesuwanie języka w głąb jamy ustnej po podniebieniu.

Ćwiczenia słuchu fonetycznego

Ćwiczenia w różnicowaniu głosek opozycyjnych s – sz – zabawa „Gaszenie pożaru”.

Pewnego razu u pana Antoniego wybuchł pożar. Płomienie szybko rozprzestrzeniały się i były bardzo zadowolone z tego, że mogą wyrządzić tyle szkody. Sąsiedzi zauważyli pożar i wezwali straż pożarną. Dzielni strażacy rozwinęli długi wąż i zaczęli polewać płomienie wodą.

Płomienie zaczęły się kurczyć i syczeć – „s, s, s, s, s, s”, a woda szumiała „sz, sz, sz, sz”. Sąsiedzi cieszyli się, gdy woda zalewała ogień i gdy słyszeli szum wody: s, s, s, s sz, sz, s, klaskali z radości, gdy zaś słyszeli syczące płomienie opuszczali ręce.

Podczas zabawy zwracamy się do dziecka z prośbą, by pomogło strażakom przy gaszeniu pożaru. Dzieci za przykładem sąsiadów klaszczą w ręce, gdy słyszą szum wody, a opuszczają je, gdy słyszą syczenie wody.

Pomoce do zabawy: obrazek wozu strażackiego i obrazek z płomieniami i wodą.

II etap: wywołanie i utrwalenie głoski

• wywołanie głoski „sz”

Nauczyciel, rodzic zaokrągla wargi i wymawia: u, u, u, u, to samo wykonuje dziecko. Przed lustrem dziecko naśladuje szum wody: sz, sz, sz, sz w układzie,jak do „u”, unosząc język do wałka dziąsłowego, uważając, by na lustrze zostało zaparowane kółko.

Wypowiadanie „sz” długiego i „sz” krótkiego.

Kiedy dźwięk realizowany jest prawidłowo, można go ćwiczyć w sylabach: szu, szo, sza, sze, szy, usz, osz, asz, esz, ysz.

Zabawa ślimak – rysujemy muszle ślimaka – poziomą kreską dzielimy na pół.w górną drogę wpisujemy w odstępach głoskę “sz” a w dolnych głoskę “a”

•  Dziecko wodzi palcem po ślimaku, kiedy palec jest nad kreską dziecko wymawia głoskę „sz”, kiedy znajduje się pod kreską wymawia się „a”. Podczas ćwiczenia dąży się do uzyskania wymowy sylab.

• Ćwiczenia artykulacyjne wyrazów zawierających głoskę „sz” – nazywanie obrazków.

Nagłos:

SZU – FLA – DA	SZA – CHY	SZA – FA
■    □    □	■    □	■    □
SZA – LIK	SZEL – KI	SZO – PA
■    □	■    □	■    □
SZY – NA	SZKLAN – KA	SZPIL – KI
■    □	■    □	■    □
SZA – BLA
■    □

Śródgłos:

KIE – SZEŃ	WIE – SZAK	U – SZY
□       ■	□       ■	□       ■
KO – SZU – LA	MA – SZY – NA	PO – DU – SZKA
□       ■      □	□       ■      □	□       ■      □
KA – SZTAN
□         ■

Wygłos:

MYSZ	KOSZ	KA – PE – LUSZ
		□       □       ■

Pomoce: Ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej (sylaby) wyrazów z głoską „sz”. Wspólnie z dzieckiem podpisujemy obrazki klockami (tyle klocków, ile sylab słyszymy w wyrazie). Innym kolorem klocka zaznaczamy sylabę z głoską „sz”.

• Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową.

Ćwiczenie to służy różnicowaniu przez dziecko wymowy prawidłowej i zniekształconej.

–      „Wybierz prawidłowo słowo”

(każde słowo mówimy 2 razy, a dziecko zgaduje, które słowo brzmi poprawnie)

np.: szafa – safa

–      „Uderz w bębenek, gdy usłyszysz słowo z głoską „sz”

np.: szafa, sanki, szabla, szuflada, szynka, szalik, szyna, szyszka, szopa, szatnia, szydełko, szachy, szpada.

„s” – sanki, sałata, sukienka, spodnie, ser, samochód, sople, serce, schody, sowa, sarna, samolot.